Εδώ και κάποιες μέρες μου έχει δοθεί η ευκαιρία να διαβάσω ένα από τα πιο σημαντικά βιβλία. Το βιβλίο είναι του Richard Dawkins με τίτλο Η Περί του Θεού Αυταπάτη. Το βιβλίο ανατρέπει κάθε πτυχή της θρησκευτικής πραγματικότητας με έναν ιδιαίτερο επιθετικό καταγγελτικό λόγο. Αυτός ο λόγος είναι από έναν κορυφαίο επιστήμονα βιολόγο. Το βιβλίο του δεν έχει το γνωστό φιλοσοφικό ύφος τέτοιων είδους βιβλίων, αντίθετα διαθέτει πολλά παραδείγματα και έναν λόγο περισσότερο τεχνοκρατικό αλλά απόλυτα ορθολογικό και εντελώς κατανοητό. Η αναφορά στην απουσία της φιλοσοφικής διάστασης είναι προσωπική υπόθεση μιας και αρκετοί το χαρακτηρίζουν ως ένα λογοτεχνικό αριστούργημα, κατά τη γνώμη μου πρόκειται απλά για ένα αριστούργημα διανοητικής και επιστημονικής δράσης που εντυπώνεται σε βιβλίο.
Το βιβλίο ξεκινά τη διαδρομή του μιλώντας για τον άπιστο Αϊνστάιν και το δικαίωμα του να μην πιστεύει σε κανένα προσωπικό θεό. Μεταφέρω μια φράση του Αϊνστάιν από το συγκεκριμένο βιβλίο: «Είμαι ένας βαθιά θρησκευόμενος άπιστος. Πρόκειται για ένα νέο είδος θρησκείας».
Και αμέσως παρακάτω: «Η ιδέα ενός προσωπικού θεού μου είναι εντελώς ξένη και μου φαίνεται έως και αφελής».
Ακολουθούν κριτικές αυτής της στάσης του Αϊνστάιν από διάφορους τυχαίους σε τούτων τον μάταιο κόσμο πλην όμως ενδιαφέρον.
Συνεχίζοντας τα κεφάλαια συνεχίζει και η κριτική : «Ο θεός της Παλαιάς Διαθήκης είναι προφανώς ο πιο αντιπαθητικός χαρακτήρας όλης της πεζογραφίας: φθονερός και μάλιστα περήφανος για αυτό, ένα μικροπρεπές, άδικο και μνησίκακο πλάσμα, με την εμμονή να ελέγχει τα πάντα,ένας εκδικητικός, αιμοδιψής εκκαθαριστής εθνοτήτων,ένας μισογύνης,ομοφοβικός και ρατσιστής, βρεφοκτόνος, γενοκτόνος, τεκτοκτόνος ανήθικος, μεγαλομανής, σαδομαζοχιστής, ιδιότροπος και μοχθηρός, τύραννος.»
Η κριτική ξεπερνάει την καταγγελία και προχωρά ένα βήμα παραπέρα, τουλάχιστον για όσους δεν ακολουθούν την επιστημονική πρακτική.
Η συνέχεια έχει διαφορετικό ενδιαφέρον μέσα από ένα πείραμα. Πως περιγράφει ο Dawkins το πείραμα; Πρόκειται για ένα πείραμα με αντικείμενο έρευνας-ελέγχου την ίδια την προσευχή. Διαβάστε όμως λίγο πιο περιληπτικά. Το αντικείμενο της επιστημονικής έρευνας είναι η προσευχή και η δυνατότητά της να θεραπεύει αρρώστους ύστερα από μαζικές προσευχές. Οι επιστήμονες, ανάμεσα τους και κάποιος θρησκόληπτος, παίρνουν έναν αριθμό αρρώστων και τον χωρίζουν σε δύο ομάδες στην Α και στη Β. Ορίζουν τρεις εκκλησίες που το ποίμνιό τους θα προσεύχεται για τους ασθενείς. Να τονίσουμε ότι οι εκκλησίες είναι μακριά από τα νοσοκομεία των ασθενών. Μετά από επίπονες δεήσεις από σκληρές και επίμονες προσευχές έρχεται η ώρα των αποτελεσμάτων. Τι ακριβώς πέτυχαν; Εδέησε ο κύριος να θεραπεύσει τους ασθενείς ύστερα και από τα θρησκευτικά καλέσματα των πιστών; Να επαναλάβουμε δύο πράγματα η μία ομάδα δεν γνώριζε ότι κάποιοι προσεύχονταν για αυτούς και ότι οι προσευχές αφορούσαν τη μία μόνο ομάδα. Λοιπόν να μην τα πολυλογούμε οι δεήσεις και οι προσευχές των πιστών ουδόλως άλλαξαν την κατάσταση των πιστών ενώ παρατηρήθηκε πώς όσοι ήξεραν για τις προσευχές βρέθηκαν με προβλήματα λόγω ενός ιδιαίτερου άγχους. Αναρωτιόνταν οι ασθενείς που ήταν αντικείμενο προσευχής «τόσο χάλια είμαι και προσεύχονται για να με σώσει ο κύριος.»
Το βιβλίο προχωρά σε σπουδαία κεφάλαια και αναλύει κάθε πτυχή της θρησκείας ανατρέποντας ενοχές και συμβιβασμένες αντιλήψεις του θρησκευτικού πολιτισμού. Προτείνω ανεπιφύλακτα, για μελέτη και διάλογο, το προτελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου, όπου ο Dawkins στρέφεται και αποδομεί τη θρησκεία από τη σπουδαιότερη για αυτή λειτουργία. Αναφέρεται στην παιδική ηλικία και στους μηχανισμούς μύησης με τους οποίους οι θρησκευόμενοι άνθρωποι "γνωρίζουν"- πιστεύουν τα πάντα άνευ αποδείξεων, τη μία και μοναδική πίστη. Σε αυτή την περίπτωση η θρησκευτική οίηση συναντά την πνευματική ένδεια μένοντας παντοτινά αχώριστες. Αυτοί οι μηχανισμοί μπορεί να είναι βίαιοι και σωματικά και πνευματικά. Αναφέρει τουλάχιστον δύο τέτοιες θρησκευτικές ομάδες μοναχών με ανάλογα σχολεία που ξεχώρισαν για τη βίαιη(πνευματική και σωματική) διαπαιδαγώγηση. Στην περίπτωση αυτή αναφέρεται στην Ιρλανδία με τους Χριστιανούς Αδελφούς(Christian Brothers) υπεύθυνους για την πνευματική μόρφωση εκατοντάδων αρρένων αλλά και τις μοναχές από τα Άσυλα της Μαγδαληνής(Magdalene Asylums)) που ήταν υπεύθυνες για τη διεύθυνση δεκάδων σχολείων θηλέων. Η υπόθεση με τα Άσυλα της Μαγδαληνής θα γίνει ταινία με τον τίτλο Οι αδελφές του Μίσους (The Magdalene Sisters) του Peter Mullan. Κάτι τελευταίο, τα περιβόητα Άσυλα θα καταργηθούν εντελώς το 1996.
Κάπου εδώ τελειώνω με την Χριστουγεννιάτικη παρουσίαση του βιβλίου του Ντόκινς επισυνάπτοντας μια τελευταία παρατήρηση σχετικά με το βιβλίο, που την απαλλοτρίωσα από το οπισθόφυλλο. Το βιβλίο αποκαλύπτει με μια εξαιρετική και γοητευτική απλότητα την πνευματική ένδεια των τεχνασμάτων που χρησιμοποιούν όσοι καλλιεργούν και διαδίδουν τις φονταμενταλιστικές ιδέες..Harry Kroto βραβείο Νόμπελ Χημείας (1996)
Δευτερο Κείμενο
Περι θεού αυταπάτης συνέχεια...
Ο καθηγητής Richard Dawkins, με πολύ απλά λόγια, προσφέρει τις απαραίτητες εκείνες αποδείξεις ότι τελικά το ζήτημα ύπαρξης δημιουργού του σύμπαντος είναι εξαιρετικά πιο απίθανο από την Εξέλιξη. Θέτει ταυτόχρονα το μείζον πρόβλημα της ανάλυσης και κατανόησής του υποτιθέμενου δημιουργού, ζήτημα για τον οποίο δεν υπάρχει το παραμικρό στοιχείο εκκίνησης της όποιας έρευνας.
Αντίθετα, η «ανθρωπική αρχή», δηλαδή, το ότι υπάρχουμε αποδεικνύει το ότι το RNA (Ριβουζονουκλεϊκό οξύ), ως πρώτο αυτοαναπαργόμενο στοιχείο και η εξελικτική διαδικασία, έχοντας στη διάθεσή τους (τεκμηριωμένο επιστημονικά) τεράστια αποθέματα χώρου και χρόνου, όσο «τυχαίο» και «ελάχιστα πιθανό» κι αν φαίνεται, συνέβη. Και το κάνει αποφεύγοντας τη κλασσική παγίδα της λεπίδας του Οκκάμ.
Παρακάμπτει, με μια απλή αμφιβολία, το αν η θεολογία είναι Επιστήμη, καθώς δεν βασίζεται σε ελέγξιμα δεδομένα αλλά σε μη αμφισβητήσιμα δόγματα, αλλά είναι αμείλικτος στη λογική της NOMA (non-overlapping magisterial), την τόσο διαδεδομένη απάτη : «Επιστήμη = πως είναι φτιαγμένο το σύμπαν και θρησκεία = έσχατο νόημα της ύπαρξης και ηθικές αξίες», προϊόν υποχώρησης της θρησκείας στα διαρκή ραπίσματα της Επιστήμης τους τελευταίους αιώνες, αλλά και πόσο η θρησκεία έχει στραγγαλίσει, και (συνεχίζει να) στραγγαλίζει την έρευνα και τη γνώση.
Αναζητώντας την ρίζα της θρησκείας στην ανθρώπινη νόηση, δίνει μια απολαυστικά απλή - πλην υπερεπαρκώς τεκμηριωμένη - ερμηνεία, ότι δηλαδή αποτελεί παραπροϊόν κάποιας άλλης νοητικής διεργασίας, ενός πολύ συχνού φαινομένου στο Ζωικό Βασίλειο που το βιώνουμε καθημερινά και μας κάνει εντύπωση.
Δεν αποτελεί στόχο του βιβλίου να καταδείξει το πόσο η θρησκεία έχει χτίσει και επιβάλλει δομές στον σύγχρονο κόσμο και το κακό που αυτό προκαλεί καθημερινά, γι αυτό ο καθηγητής Richard Dawkins το περνά σχετικά επιδερμικά, δεδομένων των ζυμώσεων που χρόνια τώρα λαμβάνουν χώρα στον Βορρά (του Ορθόδοξου Ελλαδιστάν εξαιρουμένου βεβαίως) . Θα πρότεινα την ανάγνωση του βιβλίου του Michel Onfray: «Πραγματεία περί αθεολογίας», εκδ. Εξάντας, για μια πλήρως εμπεριστατωμένη καταγραφή, περιγραφή και πρόταση επί του θέματος. Όπως επίσης και το βιβλίο του αμερικανού Sam Harris: «Επιστολή προς ένα χριστιανικό Έθνος» εκδ. Κέδρος, με αγωνίες για το τι μέλει γενέσθαι μετά την 11η Σεπτεμβρίου σε μια διαρκώς διολισθαίνουσα και υποκύπτουσα στον χριστιανικό φονταμεταλισμό υπερδύναμη.
Το κλεψίτυπο του «εκ της θρησκείας εκπορευομένης κοσμικής ηθικής» καταρρίπτει με τα πολύ απλά - πλην υπεραρκετά - επιχειρήματα του zeitgeist (πνεύμα των καιρών στα γερμανικά). Θεωρεί την κοινωνία ως Δαρβινικά εξελισσόμενη (δηλαδή με συνεχείς, μικρές, συχνά τυχαίες αλλαγές - μεταλλάξεις, που όμως δίνουν μια καθόλου τυχαία εξέλιξη μέσω της φυσικής επιλογής σε βάθος χρόνου). Η περίπτωση της δουλείας και πως αυτή υπερκεράστηκε και απορρίφθηκε από την Ανθρωπότητα αποτελεί ένα τρανταχτό και αδιαμφισβήτητο επιχείρημα, σε βάρος της αποστεωμένης και αμετάβλητης από την εποχή του Χαλκού θρησκευτικής - νομάδων χειραγώγησης - αντίληψης. Η εξελικτική διαδικασία του «σκέπτεσθαι και συνυπάρχειν» υπερκέρασε άλλο ένα ελέω θεού προπατορικό αμάρτημα.
Ή πιο απλά, τα άτομα το είδους Homo sapiens δεν χρειάζονται θρησκείες και δημιουργούς για να εξελιχθούν, το κάνουν εκ των ενόντων και πολύ πιο αποτελεσματικά, ακολουθώντας τη φυσική διαδικασία που η θρησκεία - ως παραπροϊόν συγκεκριμένων νοητικών διαδικασιών - και οι εξ αυτής απορρέοντες μηχανισμοί εξουσίας και κέρδους, εμποδίζουν επί αιώνες. Το αποτέλεσμα; Μισαλλοδοξία, διχασμός, ρατσισμός, σκοταδισμός, οπισθοδρόμηση, αποκοινωνικοποίηση, αντικοινωνικοποίηση, ενοχοποίηση ακόμα και των βασικότερων βιολογικών διαδικασιών και χαρακτηριστικών, επιβολή στρεβλής θέασης εξ απαλών ονύχων, αποδοχή (εκ δεξιών) και αποκλεισμό (εξ ευωνύμων) άνευ λογικής και αιτίας και άλλα πολλά, ως κύρια και ελέω θεού αναντίρρητα στοιχεία επιβεβλημένα στη καθημερινότητα.
Πολύ ενδιαφέρουσα η αναφορά στην αφύπνιση των συνειδήσεων επί των παγιωμένων αυθαιρέτων ιδεών και ιδεοληψιών που οφείλεται στη φυσική επιλογή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου